ارزیابی پاسخ مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپ های محلی و اصلاح شده برنج ایرانی به کمبود آهن محلول غذایی

مصرف بالای کودهای فسفر، استفاده از منابع آبی بی کربناتی جهت آبیاری و پایین بودن میزان ماده آلی در خاک در اغلب نقاط کشور ما منجر به کمبود آهن در گیاهان است. یکی از راهکارهای مقابله با این مسئله انتخاب ژنوتیپ های متحمل به کمبود آهن (ژنوتیپ های آهن کارآ) یا اصلاح ارقامی با قدرت جذب بیشتر عناصر کم­ مصرف می­باشد. لذا این مطالعه به منظور تعیین حساسیت نسبت به کمبود آهن 12 ژنوتیپ برنج محلی و اصلاح شده ایرانی (طارم محلی، آمل 2، موسی طارم، غریب، شیرودی، بجار، ندا، نوگوران، جوزدان، سازندگی، زاینده­رود و کوهرنگ) در دو سطح کودی کلات آهن شامل 5 میکرومولار (کمبود آهن) و 50 میکرومولار (بدون کمبود آهن) محلول غذایی یوشیدا به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در مرکز کشت بدون خاک دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1392 اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد میزان آهن، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، وزن خشک کل، سطح برگ، طول و حجم ریشه و تعداد پنجه به طور معنی­ داری تحت تأثیر ژنوتیپ، کود آهن و نیز برهمکنش بین آنها قرار گرفت. میانگین وزن خشک کل در ارقام محلی شمال، اصلاح شده ­شمال و مرکزی ایران در شرایط بدون کمبود آهن به ترتیب 215/0، 138/0، 255/0 گرم در هر بوته بود، که این مقادیر در اثر کمبود آهن به ترتیب 7/25، 2/35 و 0/23 درصد کاهش یافتند. براساس میزان کاهش وزن خشک گیاه در شرایط کمبود آهن، در بین ژنوتیپ ­های محلی شمال، اصلاحی شمال و مرکزی ایران به ترتیب موسی­طارم، بجار و زاینده رود بیشترین تحمل و ژنوتیپ ­های جوزدان، آمل 2 و شیرودی کمترین تحمل به کمبود آهن را نشان دادند.